CHUYÊN ĐỀ CÁC DỰ THẢO LUẬT
Năm 2023 là thời điểm đánh dấu cột mốc 10 năm Quốc hội thông qua Hiến pháp 2013; có thể nói là bản Hiến pháp mở đường cho Việt Nam bước vào thời kỳ “công nghiệp 4.0”. Trong 10 năm qua, Quốc hội đã ban hành nhiều luật/bộ luật để tạo ra khuôn khổ pháp lý cho các hoạt động kinh tế - xã hội được phát triển mạnh mẽ, nhiều luật/bộ luật được ban hành với nội dung thể hiện sự đổi mới, thay đổi căn bản về tư duy, nhận thức, thay đổi linh hoạt để đáp ứng và theo kịp sự tiến bộ của khoa học công nghệ trên thế giới. Như một “điểm hẹn”, trong giai đoạn cả năm 2023 và nửa đầu năm 2024 - cột mốc 10 năm thi hành Hiến pháp 2013 được đánh dấu bằng việc Quốc hội đã, đang và sẽ tiếp tục thông qua các dự án luật quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến cộng đồng doanh nghiệp và công dân Việt Nam. Cụ thể, tại kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã chính thức thông qua 8 dự án luật quan trọng.
Với mục tiêu đã được xác định ngay từ những ngày đầu tiên thành lập là đồng hành và gắn bó cùng doanh nghiệp, người tiêu dùng về các vấn đề pháp lý về doanh nghiệp, chứng khoán, quyền lợi người tiêu dùng, ATA Legal Services trân trọng gửi tới Quý Khách hàng và Quý độc giả quan tâm chuỗi bài viết chuyên đề liên quan đến 04 dự án luật đã được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 5 vừa qua là: Luật Đấu thầu, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Luật Giá, Luật Giao dịch điện tử. Chuỗi bài viết sẽ đề cập đến những nội dung chính, những thay đổi quan trọng của từng luật mới được ban hành so với luật cũ, những tác động có thể có của từng quy định đến cộng đồng doanh nghiệp và cả các tổ chức, cá nhân có liên quan. Chúng tôi hi vọng những bài viết xúc tích vừa chứa đựng những thông tin mang tính tổng hợp vừa thể hiện những góc nhìn, phân tích đánh giá chuyên môn của chúng tôi – với tư cách là những người đọc và hiểu luật sẽ giúp Quý Khách hàng và Quý độc giả quan tâm nắm bắt được những chính sách, quy định pháp luật mới để chủ động ứng dụng vào hoạt động hàng ngày của mình.
Chúng tôi chọn Luật Đấu thầu để mở đầu cho chuỗi bài viết chuyên đề bởi bên cạnh Luật Đất đai, đây cũng là dự án luật có vai trò to lớn trong hoạt động của cộng đồng doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân, đồng thời, luôn nhận được sự quan tâm và đòi hỏi phải được sửa đổi, bổ sung để phù hợp với nhu cầu thực tiễn.
Để xem bản pdf, mời Quý vị truy cập vào đây: Luật Đấu thầu 2023 - Những điểm mới và những điểm mờ
LUẬT ĐẤU THẦU 2023
NHỮNG ĐIỂM MỚI VÀ NHỮNG ĐIỂM MỜ
Sau hơn 10 năm thi hành, Luật Đấu thầu 2013 đã góp phần quan trọng vào công cuộc tạo dựng nền kinh tế Việt Nam theo hướng công khai, minh bạch và hiệu quả. Tuy nhiên, thực tiễn phát sinh trong giai đoạn xảy ra dịch bệnh Covid-19, đã đặt ra yêu cầu cấp thiết phải sửa đổi, bổ sung Luật Đấu thầu nhằm đáp ứng các nhu cầu thực tiễn như:
Thứ nhất, cần có cơ chế và khuôn khổ pháp lý để giải quyết nhu cầu mua sắm thuốc, thiết bị y tế, trang thiết bị, đầu tư xây dựng công trình trong những tình huống cấp bách;
Thứ hai, giải quyết hiệu quả những vướng mắc, bất cập trong việc đấu thầu mua sắm thường xuyên mà có sử dụng nguồn ngân sách nhà nước;
Thứ ba, ngăn ngừa, phòng tránh hiệu quả những tiêu cực, hành vi vi phạm trong quá trình đấu thầu;
Thứ tư, đáp ứng nhu cầu mới do sự thay đổi của môi trường kinh tế - xã hội Việt Nam thời kỳ mới;
Theo đó, các nhà làm luật đã xây dựng Luật Đấu thầu 2023 theo mục tiêu và định hướng phù hợp những yêu cầu thực tiễn ở trên. Dưới đây, ATA Legal Services sẽ tổng hợp những điểm mới của Luật Đấu thầu 2023 trên cơ sở có so sánh với các quy định tại Luật Đấu thầu 2013, đồng thời đưa ra đánh giá về tác động, sự tiến bộ và hạn chế của những quy định này đối với cộng đồng doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân Việt Nam.
A. PHÂN TÍCH VÀ ĐÁNH GIÁ CÁC ĐIỂM MỚI VỀ QUY ĐỊNH CHUNG CỦA LUẬT ĐẤU THẦU
1. Luật Đấu thầu 2023 tăng cường tự chủ cho doanh nghiệp khi thu hẹp phạm vi đối tượng bắt buộc áp dụng Luật so với Luật Đấu thầu 2013?
Việc xác định một doanh nghiệp, gói thầu hay dự án thuộc đối tượng bắt buộc áp dụng Luật đấu thầu căn cứ vào tư cách, loại hình của doanh nghiệp và nguồn gốc số vốn sử dụng cho gói thầu, dự án. Trên cơ sở đó, theo đánh giá của ATA, Luật đấu thầu 2023 có sự “thu hẹp”, “giảm bớt” đối tượng bắt buộc áp dụng Luật này. Cụ thể:
Thứ nhất, Luật Đấu thầu 2023 áp dụng đối với các gói thầu, dự án sử dụng “vốn ngân sách nhà nước” thay vì các gói thầu, dự án sử dụng “vốn nhà nước” như tại Luật Đấu thầu 2013. Theo Luật Đấu thầu 2013, “vốn nhà nước” có khái niệm rất rộng bao gồm: vốn ngân sách nhà nước; và các nguồn vốn khác như: công trái quốc gia, trái phiếu chính phủ, trái phiếu chính quyền địa phương, vốn tín dụng đầu tư phát triển của Nhà nước; vốn tín dụng do Chính phủ bảo lãnh; vốn vay được bảo đảm bằng tài sản của Nhà nước; vốn đầu tư phát triển của doanh nghiệp nhà nước; giá trị quyền sử dụng đất. Như vậy, có thể thấy, vốn ngân sách nhà nước chỉ là một loại trong phạm vi vốn nhà nước nói trên.
Bên cạnh đó, Luật đấu thầu 2023 chỉ yêu cầu các gói thầu mua thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế có sử dụng vốn ngân sách nhà nước bắt buộc áp dụng Luật, trong khi trước đó việc đấu thầu phải áp dụng Luật Đấu thầu đối với cả những gói thầu sử dụng vốn nhà nước hoặc các nguồn vốn khác như nguồn quỹ bảo hiểm y tế, nguồn thu từ dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh và nguồn thu hợp pháp khác của cơ sở y tế công lập.
Thứ hai, Luật Đấu thầu 2013 áp dụng cho những gói thầu, dự án sử dụng vốn nhà nước từ 30% trở lên hoặc dưới 30% nhưng trên 500 tỷ đồng trong tổng mức đầu tư của dự án. Điều này được hiểu là, bất kỳ doanh nghiệp nào, kể cả không phải doanh nghiệp nhà nước cũng đều có thể là đối tượng áp dụng Luật nếu đầu tư hoặc tham gia đầu tư đối với những dự án có sử dụng vốn nhà nước kể trên. Tại Luật Đấu thầu năm 2023, các nhà làm luật đã bỏ các trường hợp gói thầu, dự án sử dụng vốn nhà nước nói trên.
Thay vào đó, Luật Đấu thầu 2023 “mở rộng” phạm vi áp dụng đối với tất cả các đối tượng là doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp do doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ. Điều này theo đánh giá của chúng tôi là hoàn toàn phù hợp đối với các quy định pháp luật trong lĩnh vực quản lý vốn nhà nước và tài sản công.
Với việc giảm bớt các đối tượng áp dụng bắt buộc quy trình, quy định của Luật chắc chắn sẽ giúp tăng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của doanh nghiệp trong quá trình mua sắm, triển khai dự án phục vụ hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh.
Một điểm mới và đặc thù của Luật Đấu thầu 2023 khi cho phép các tổ chức, cá nhân không thuộc trường hợp bắt buộc áp dụng Luật được được tự quyết định chọn áp dụng toàn bộ hoặc các điều, khoản, điểm cụ thể của Luật. So với việc yêu cầu nếu chọn áp dụng Luật thì phải áp dụng toàn bộ quy định của Luật thì đây thực sự là quy định rất tiến bộ, tạo thuận lợi và tăng cường tính chủ động cho doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân.
2. Hộ kinh doanh chính thức được công nhận tư cách tham gia đấu thầu
Luật Doanh nghiệp 2020 và Nghị định 01/2021/NĐ-CP đều xác định hộ kinh doanh là một thành phần của nền kinh tế, có quyền hoạt động kinh doanh bình đẳng với doanh nghiệp và các thành phần kinh tế khác trong khuôn khổ pháp luật. Vì lẽ đó, về lý thuyết, hộ kinh doanh hoàn toàn có quyền tham gia đấu thầu với tư cách là nhà thầu, tự chịu trách nhiệm về kinh nghiệm, năng lực chuyên môn và điều kiện khác theo yêu cầu của hồ sơ mời thầu, hoàn toàn có đủ tư cách và năng lực để tham gia đấu thầu.
Luật Đấu thầu 2023 đã chính thức ghi nhận quyền tham gia đấu thầu của hộ kinh doanh khi đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:
a) Có giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh theo quy định của pháp luật;
b) Không đang trong quá trình chấm dứt hoạt động hoặc bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh; chủ hộ kinh doanh không đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự;
c) Có tên trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia trước khi phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư;
d) Bảo đảm cạnh tranh trong đấu thầu theo quy định;
e) Không đang trong thời gian bị cấm tham dự thầu theo quyết định của người có thẩm quyền.
Với quy định mới này, hoạt động đấu thầu được kỳ vọng sẽ thu hút nhiều hơn sự tham gia của các thành phần kinh tế, tạo ra môi trường kinh doanh cạnh tranh, bình đẳng, minh bạch.
3. Bổ sung hình thức bảo đảm dự thầu trong hoạt động đấu thầu
Về hình thức bảo đảm dự thầu, Luật Đấu thầu 2023 bổ sung một hình thức bảo đảm dự thầu so với Luật Đấu thầu 2013 là nhà thầu, chủ đầu tư phải nộp giấy chứng nhận bảo hiểm bảo lãnh của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ trong nước, chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài được thành lập theo pháp luật Việt Nam.
Việc bổ sung thêm một hình thức bảo đảm dự thầu cũng bổ sung thêm một lựa chọn cho bên mời thầu/chủ đầu tư và các bên tham gia dự thầu để chủ động lựa chọn hình thức bảo đảm cho phù hợp.
Giới hạn mức bảo đảm dự thầu đối với những gói thầu giá trị nhỏ
+ Đối với đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, mức bảo đảm dự thầu được giữ nguyên (từ 0,5% đến 1,5% tổng vốn đầu tư của dự án đầu tư);
+ Đối với mức bảo đảm dự thầu trong đấu thầu lựa chọn nhà thầu, Luật Đấu thầu 2023 phân biệt rõ 2 mức bảo đảm dự thầu cho từng giá trị gói thầu tương ứng::
(i) Từ 1% đến 1,5% giá gói thầu áp dụng đối với (a) gói thầu xây lắp, hỗn hợp không quá 20 tỷ đồng; (b) gói thầu mua sắm hàng hóa, dịch vụ phi tư vấn không quá 10 tỷ đồng;
(ii) Từ 1,5% đến 3% giá gói thầu áp dụng đối với gói thầu không thuộc trường hợp trên.
Rút ngắn thời gian hoàn trả hoặc giải tỏa bảo đảm dự thầu
Luật Đấu thầu 2023 quy định:
+ Nhà thầu, nhà đầu tư không được lựa chọn sẽ được hoàn trả hoặc giải tỏa bảo đảm dự thầu trong thời gian không quá 14 ngày kể từ ngày kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư được phê duyệt (Luật Đấu thầu 2013 quy định không quá 20 ngày).
+ Nhà thầu, nhà đầu tư được lựa chọn, bảo đảm dự thầu được hoàn trả hoặc giải tỏa khi hợp đồng có hiệu lực (Luật Đấu thầu 2013 quy định bảo đảm dự thầu được hoàn trả sau khi nhà thầu, nhà đầu tư thực hiện biện pháp bảo đảm thực hiện hợp đồng).
4. Giải thích cụ thể các hành vi bị cấm trong đấu thầu
Trong thời gian gần đây, thực tiễn hoạt động đấu thầu xuất hiện nhiều hành vi không hợp pháp, cần sự can thiệp của pháp luật để đảm bảo tính công bằng trong đấu thầu. Theo đó, so với Luật Đấu thầu 2013, Luật Đấu thầu 2023 đã cụ thể hóa, giải thích rõ hơn các hành vi không hợp pháp trong đấu thầu gồm: hành vi thông thầu, gian lận, cản trở, không bảo đảm công bằng minh bạch, tiết lộ những tài liệu thông tin về quá trình lựa chọn nhà thầu, chuyển nhượng thầu trong trường hợp không hợp pháp, tổ chức lựa chọn nhà thầu khi chưa xác định được nguồn vốn. Tại đây, ATA tổng hợp những điểm mới về các hành vi không phù hợp của Luật Đấu thầu 2023 so với Luật Đấu thầu 2013:
|
Hành vi |
Luật Đấu thầu 2013 |
Luật Đấu thầu 2023 |
|
Thông thầu |
Chỉ bao gồm hành vi thỏa thuận để: + Rút khỏi việc dự thầu; + Chuẩn bị hồ sơ dự thầu để một bên thắng thầu; + Từ chối cung cấp hàng hóa, không ký hợp đồng thầu phụ gây khó khăn khác có các bên không tham gia thỏa thuận. |
Bao gồm các hành vi: dàn xếp, thỏa thuận, ép buộc để: + Rút khỏi việc dự thầu hoặc chuẩn bị hồ sơ dự thầu; hoặc + Từ chối cung cấp hàng hóa dịch vụ, không ký hợp đồng thầu phụ ... nhằm hạn chế cạnh tranh để một bên trúng thầu.
Bổ sung hành vi nhà thầu, nhà đầu tư có năng lực, kinh nghiệm đã tham dự thầu và đáp ứng yêu cầu của hồ sơ mời thầu nhưng cố ý không cung cấp tài liệu để chứng minh năng lực, kinh nghiệm khi được bên mời thầu yêu cầu làm rõ hồ sơ dự thầu...nhằm tạo điều kiện để một bên trúng thầu. |
|
Gian lận |
Bao gồm các hành vi: + Trình bày sai một cách cố ý hoặc làm sai lệch thông tin, hồ sơ, tài liệu của một bên trong đấu thầu...; + Cá nhân trực tiếp đánh giá hồ sơ...cố ý báo cáo sai hoặc cung cấp thông tin không trung thực làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư; + Nhà thầu, nhà đầu tư cố ý cung cấp các thông tin không trung thực trong hồ sơ ... làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư. |
Điều chỉnh lại, bao gồm các hành vi sau: + Làm giả hoặc làm sai lệch thông tin, hồ sơ, tài liệu trong đấu thầu; + Cố ý cung cấp thông tin, tài liệu không trung thực, không khách quan trong hồ sơ ... nhằm làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư. |
|
Cản trở |
Bao gồm các hành vi: + Hủy hoại, lừa dối, thay đổi, che giấu chứng cứ hoặc báo cáo sai sự thật; đe dọa, quấy rối hoặc gợi ý ... nhằm ngăn chặn việc làm rõ hành vi đưa, nhận, môi giới hối lộ, gian lận hoặc thông đồng đối với cơ quan có chức năng, thẩm quyền về giám sát, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán; + Các hành vi cản trở đối với nhà thầu, nhà đầu tư, cơ quan có thẩm quyền về giám sát, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán.
|
Bổ sung thêm các hai hành vi là: + Cố tình khiếu nại, tố cáo, kiến nghị sai sự thật để cản trở hoạt động đấu thầu; + Có hành vi vi phạm pháp luật về an toàn, an ninh mạng nhằm can thiệp, cản trở việc đấu thầu qua mạng. |
|
Không bảo đảm công bằng, minh bạch |
|
Bổ sung, cụ thể hóa hành vi sau đây: Nêu điều kiện trong hồ sơ mời thầu nhằm hạn chế sự tham gia của nhà thầu, nhà đầu tư hoặc nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu, nhà đầu tư gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng; |
|
Tiết lộ những tài liệu, thông tin về quá trình lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư |
|
Không có sự điều chỉnh, thay đổi cơ bản so với Luật đấu thầu 2013 |
|
Chuyển nhượng thầu |
Nhà thầu chuyển nhượng cho nhà thầu khác phần công việc thuộc gói thầu có giá trị từ 10% trở lên hoặc dưới 10% nhưng trên 50 tỷ đồng (sau khi trừ phần công việc thuộc trách nhiệm của nhà thầu phụ) tính trên giá hợp đồng đã ký kết là hành vi vi phạm về chuyển nhượng thầu. |
Không phân biệt giá trị phần công việc được chuyển nhượng. Theo đó, Nhà thầu chuyển nhượng cho nhà thầu khác phần công việc thuộc gói thầu ngoài giá trị tối đa dành cho nhà thầu phụ và khối lượng công việc dành cho nhà thầu phụ đặc biệt đã nêu trong hợp đồng là hành vi vi phạm về chuyển nhượng thầu. |
Theo đó, các hành vi vi phạm pháp luật đấu thầu tại Luật đấu thầu 2023 đã được quy định theo hướng chặt chẽ, hoàn thiện, cập nhật để phù hợp với thực tiễn. Tuy nhiên, trên thực tế, các hành vi vi phạm này thường rất tinh vi, khó phát hiện và xác định. Để có thể hạn chế vi phạm, các nhà làm luật, cơ quan quản lý cần phải bổ sung thêm các quy định xác định chi tiết về biểu hiện chi tiết, yếu tố cấu thành từng hành vi và cho phép cơ chế để các nhà thầu có thể kiểm tra, giám sát đối với quá trình triển khai đấu thầu, từ đó có thể sớm phát hiện các hành vi vi phạm.
5. Đình chỉ cuộc thầu khi xác định có hành vi vi phạm
Đình chỉ cuộc thầu, không công nhận kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư là quy định hoàn toàn mới của Luật Đấu thầu 2023. Theo đó, đình chỉ cuộc thầu sẽ được áp dụng để tạm dừng các hoạt động lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư nhằm khắc phục ngay vi phạm đã xảy ra trước thời điểm kết quả lựa chọn nhà thầu được phê duyệt. Người có thẩm quyền khi đình chỉ cuộc thầu phải phát hành văn bản nêu rõ lý do, nội dung, biện pháp và thời gian khắc phục vi phạm. Tuy nhiên, Luật chưa quy định cụ thể về các hệ quả của đình chỉ thầu cũng như các biện pháp, thời hạn khắc phục vi phạm, đồng thời cũng chưa làm rõ được các phương án xử lý, bảo đảm quyền lợi cho những nhà thầu, nhà đầu tư không thuộc diện vi phạm mà vẫn muốn hoặc không muốn tiếp tục tham gia đấu thầu nữa.
6. Bắt buộc tổ chức đấu thầu qua mạng
Thực hiện Chương trình quốc gia về chuyển đổi số và xây dựng chính phủ điện tử là một trong những nhiệm vụ quan trọng được Nhà nước đẩy mạnh triển khai trong những năm vừa qua. Không nằm ngoài chiến lược đó, Luật Đấu thầu 2023 đề ra lộ trình tiến hành đấu thầu qua mạng như sau:
a) Từ ngày 01/01/2014 đến hết ngày 31/12/2024, việc đấu thầu qua mạng hoặc không qua mạng thực hiện theo quy định của Chính phủ;
b) Từ ngày 01/01/2025, áp dụng đấu thầu qua mạng đối với tất cả các gói thầu, trừ trường hợp không đấu thầu trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia theo quy định của Chính phủ.
Ngoài ra, Luật Đấu thầu 2023 cũng quy định các thông tin về nhà thầu, nhà đầu tư được kết nối, chia sẻ từ Hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp, Hệ thống thông tin quản lý thuế, Hệ thống thông tin quản lý ngân sách, kho bạc và các hệ thống khác. Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia được kết nối với các Cổng thông tin điện tử, Hệ thống công nghệ thông tin khác để trao đổi, chia sẻ dữ liệu, thông tin phục vụ đấu thầu qua mạng và quản lý nhà nước về đấu thầu.
Việc tổ chức đấu thầu qua mạng là căn cứ, cơ sở quan trọng để tiến tới đưa hoạt động đấu thầu đạt được mục tiêu là bảo đảm công bằng, công khai, minh bạch. Tổ chức đấu thầu qua mạng giúp các cơ quan nhà nước thuận tiện trong quá trình giám sát, thuận tiện cho nhà thầu/nhà đầu tư tham gia vào quá trình đấu thầu, qua đó góp phần hạn chế được tiêu cực có thể xảy ra trong quá trình đấu thầu. Tuy nhiên, việc đấu thầu qua mạng cũng đặt ra yêu cầu về việc bảo mật thông tin đối với tất cả các bên tham gia vào quá trình đấu thầu.
7. Bổ sung quy định xử lý tình huống và giải quyết kiến nghị trong hoạt động đấu thầu
Trước đây, việc xử lý tình huống và giải quyết kiến nghị trong hoạt động đấu thầu đã được quy định tại Nghị định 63/2014/NĐ-CP hướng dẫn Luật Đấu thầu 2013.
So với các quy định tại Nghị định 63/2014/NĐ-CP, Luật Đấu thầu 2023 bổ sung quy định rất đáng chú ý là cho phép cơ quan, tổ chức có quan tâm đến hoạt động đấu thầu (mà không phải là nhà thầu/nhà đầu tư dự thầu) cũng được phép gửi đơn kiến nghị đến các bên có thẩm quyền liên quan đến các nội dung của hồ sơ mời thầu (việc gửi đơn của cơ quan, tổ chức chỉ giới hạn trước thời điểm có kết quả lựa chọn nhà thầu/nhà đầu tư). Điều này sẽ phát huy vai trò và năng lực chuyên môn của các tổ chức, hiệp hội nghề nghiệp, các chuyên gia, cố vấn trong quá trình giám sát công tác đấu thầu trên thị trường, từ đó tăng cường trách nhiệm và tính cẩn trọng của các đơn vị mời thầu trong quá trình xây dựng và triển khai gói thầu.
Ngoài ra, Luật 2023 cho phép sau khi có kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà thầu/ chủ đầu tư được quyền lựa chọn thực hiện kiến nghị theo 1 trong 2 quy trình: (i) Quy trình kiến nghị 2 lần: lần 1 đối với chủ đầu tư và lần 2 tới người có thẩm quyền nếu không đồng ý với kết quả giải quyết kiến nghị lần 1 hoặc chủ đầu tư/bên mời thầu không có văn bản giải quyết kiến nghị; hoặc (ii) Quy trình kiến nghị 1 lần tới người có thẩm quyền. Quy trình thứ (ii) sẽ có thời hạn rút ngắn hơn so với quy trình thứ nhất.
Quy định về trình tự, thủ tục giải quyết kiến nghị trong Luật Đấu thầu được xem như một cơ chế độc lập, tách biệt với thủ tục khiếu nại và tố tụng. Tuy nhiên, theo đánh giá của chúng tôi, nếu giải quyết kiến nghị trong hoạt động đấu thầu chỉ dừng ở người có thẩm quyền – người vừa phê duyệt phương án đấu thầu cũng vừa giải quyết nội dung kiến nghị thì chưa thực sự bảo đảm tính khách quan và hiệu quả. Đặc biệt, quy định hiện nay tại Luật Đấu thầu 2023 cho thấy, thủ tục kiến nghị đang được tách bạch với thủ tục khiếu nại và không có cơ chế để kiện hành chính đối với văn bản giải quyết kiến nghị. Nếu không đồng ý kết luận của người có thẩm quyền, nhà thầu/ nhà đầu tư lúc đó lại khiếu nại từ đầu hoặc tiến hành khởi kiện theo thủ tục tố tụng dân sự.
Theo ATA, văn bản giải quyết kiến nghị của người có thẩm quyền phải được xác định là một quyết định hành chính, có hiệu lực bắt buộc thi hành với các bên có liên quan, đồng thời, văn bản này cũng phải được xác định là đối tượng của trình tự, thủ tục khiếu nại, tố cáo hoặc tố tụng hành chính theo các quy định pháp luật hiện hành.
B. CÁC QUY ĐỊNH RIÊNG TRONG ĐẤU THẦU LỰA CHỌN NHÀ THẦU
8. Mở rộng phạm vi đối tượng hưởng ưu đãi
Ưu đãi trong hoạt động đấu thầu theo Luật Đấu thầu 2023 được ưu tiên áp dụng cho các đối tượng là “hàng hóa có xuất xứ Việt Nam” và “Sản phẩm, dịch vụ thân thiện môi trường theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường”.
Đồng thời, Luật cũng mở rộng phạm vi đối tượng hưởng ưu đãi cho đối tượng “doanh nghiệp sử dụng lao động dân tộc thiểu số” bên cạnh những doanh nghiệp có tỷ lệ lao động nữ cao hoặc sử dụng người lao động là người tàn tật.
9. Bổ sung thêm các trường hợp chỉ định thầu và rút gọn quá trình thực hiện thủ tục đối với các trường hợp chỉ định thầu
So sánh với Luật đấu thầu 2013, Luật Đấu thầu 2023 bổ sung một số trường hợp được chỉ định thầu để lựa chọn nhà thầu gồm:
a) Gói thầu thuê kho lưu giữ hàng tạm giữ; gói thầu thuê vận chuyển, bốc xếp hàng tạm giữ tại các cảng biển, địa điểm kiểm tra hàng hóa tập trung trong trường hợp chỉ có duy nhất một đơn vị cung cấp dịch vụ trong cảng; gói thầu nhập khẩu vũ khí thể thao phục vụ các câu lạc bộ, trường, trung tâm đào tạo huấn luyện thể thao tập luyện, thi đấu hằng năm (trước đây từng được đưa vào Quyết định 17/2019/QĐ-TTg ngày 08/04/2019 của Thủ tướng Chính phủ dưới diện gói thầu được áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt);
b) Gói thầu thuộc dự toán mua sắm có giá gói thầu trong hạn mức từ trên 50 triệu đồng đến 100 triệu đồng; gói thầu thuộc dự án đầu tư của doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp do doanh nghiệp nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ và dự án đầu tư theo Luật Đầu tư công, bao gồm: gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn có giá gói thầu trong hạn mức không quá 500 triệu đồng, gói thầu phi tư vấn, hàng hóa, xây lắp, hỗn hợp có giá gói thầu trong hạn mức không quá 01 tỷ đồng.
c) Gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn, phi tư vấn, thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế, linh kiện, phụ kiện, phương tiện, xây lắp cần triển khai ngay để phục vụ công tác phòng, chống dịch bệnh hoặc duy trì hoạt động của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trong trường hợp cấp bách, tránh gây nguy hại đến tính mạng, sức khỏe người dân; gói thầu mua thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế, linh kiện, phụ kiện để cấp cứu người bệnh trong tình trạng cấp cứu theo quy định của Luật Khám bệnh, chữa bệnh trong trường hợp cơ sở khám bệnh, chữa bệnh không có đủ thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế, linh kiện, phụ kiện; gói thầu mua thuốc, thiết bị y tế chỉ có duy nhất một hãng sản xuất trên thị trường.
d) Gói thầu cần thực hiện để bảo vệ bí mật nhà nước.
e) Gói thầu có tính chất nghiên cứu, thử nghiệm, mua bản quyền sở hữu trí tuệ, mua bản quyền chương trình phát sóng; gói thầu vận chuyển hàng dự trữ quốc gia để cứu trợ, viện trợ trong trường hợp phải giao hàng ngay;
f) Gói thầu thuộc dự án quan trọng quốc gia được áp dụng hình thức chỉ định thầu theo nghị quyết của quốc hội khi quyết định chủ trương đầu tư dự án.
g) Gói thầu chỉ có duy nhất một nhà thầu thực hiện được trên thị trường do yêu cầu về giải pháp công nghệ.
Bên cạnh đó, Luật đấu thầu 2023 quy định rõ ràng: đối với tất cả các trường hợp được chỉ định thầu theo Luật đấu thầu 2023, việc chỉ định thầu phải được thực hiện trong thời hạn không quá 45 ngày kể từ ngày phê duyệt hồ sơ yêu cầu đến ngày ký kết hợp đồng; trường hợp gói thầu có quy mô lớn, phức tạp không quá 90 ngày.
Luật cho phép việc thực hiện gói thầu khi chưa được phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu hoặc chưa ký kết hợp đồng:
Cụ thể, trong một số trường hợp dưới đây, Luật cho phép các bên hoàn thiện thủ tục chỉ định thầu (bao gồm các bước sau: chuẩn bị và gửi dự thảo hợp đồng cho nhà thầu; hoàn thiện hợp đồng; trình, phê duyệt và công khai kết quả lựa chọn nhà thầu; ký kết và quản lý thực hiện hợp đồng) trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày bắt đầu thực hiện gói thầu:
+ Gói thầu cấp bách cần triển khai nhằm mục tiêu bảo vệ chủ quyền, an ninh quốc gia; gói thầu cần thực hiện để khắc phục ngay hoặc để xử lý kịp thời hậu quả gây ra do thiên tai, hỏa hoạn, tai nạn bất ngờ, sự cố, thảm họa hoặc sự kiện bất khả kháng khác;
+ Gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn, phi tư vấn, hàng hóa, xây lắp cần triển khai ngay để tránh gây nguy hại đến tính mạng và tài sản của cộng đồng dân cư trên địa bàn hoặc để không ảnh hưởng nghiêm trọng đến công trình liền kề;
+ Gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn, phi tư vấn, thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế, linh kiện, phụ kiện, phương tiện, xây lắp cần triển khai ngay để phục vụ công tác phòng, chống dịch bệnh hoặc duy trì hoạt động của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trong trường hợp cấp bách, tránh gây nguy hại đến tính mạng, sức khỏe người dân; gói thầu mua thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế, linh kiện, phụ kiện để cấp cứu người bệnh trong tình trạng cấp cứu theo quy định của Luật Khám bệnh, chữa bệnh trong trường hợp cơ sở khám bệnh, chữa bệnh không có đủ thuốc, hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế, linh kiện, phụ kiện; gói thầu mua thuốc, thiết bị y tế chỉ có duy nhất một hãng sản xuất trên thị trường;
Theo đó, các trường hợp được áp dụng thực hiện gói thầu khi chưa kết quả lựa chọn nhà thầu, hoặc hợp đồng thầu là những trường hợp thực sự cấp bách, thực sự cấp thiết, liên quan trực tiếp đến an ninh quốc gia, sức khỏe của cộng đồng và cần cơ chế đặc thù để triển khai; quy định này tạo ra khuôn khổ pháp lý cho phép các cơ quan có thẩm quyền được linh hoạt xử lý khi phát sinh các vấn đề cấp bách. Theo ATA, quy định này là sự bổ sung, cập nhật kịp thời quy định pháp luật, luật hóa các vấn đề thực tiễn đã xảy ra trong quá trình xảy ra dịch bệnh Covid-19 vừa qua.
Liên quan đến việc tự thực hiện, Luật Đấu thầu 2023 bổ sung quy định trường hợp chủ đầu tư hoặc đơn vị hạch toán phụ thuộc thuộc chủ đầu tư tổ chức thực hiện thì không được chuyển nhượng cho tổ chức, cá nhân khác khối lượng công việc có giá trị từ 10% trở lên hoặc trên 50 tỷ đồng tính trên giá trị công việc quy định tại thỏa thuận giao việc.
Liên quan đến việc lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt, nhằm tạo hành lang, khuôn khổ pháp lý cho việc thực thi quy định trên thực tiễn, tạo sự chủ động cho các cơ quan có thẩm quyền, Luật Đấu thầu 2023 đã quy định các trường hợp đặc biệt tổ chức lựa chọn nhà thầu gồm:
a) Gói thầu mua thuốc, vắc xin trong quá trình thử nghiệm, có yêu cầu đặc thù của nhà sản xuất về điều kiện mua, thanh toán, bảo lãnh, bảo đảm và điều kiện khác trong quá trình thực hiện hợp đồng;
b) Gói thầu mua thuốc, vắc xin, thiết bị y tế thông qua các tổ chức quốc tế;
c) Gói thầu có yêu cầu bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại, biên giới lãnh thổ;
d) Lựa chọn luật sư cung cấp dịch vụ pháp lý để bảo vệ quyền và lợi ích của nhà nước việt nam, cơ quan nhà nước tại cơ quan tài phán nước ngoài hoặc quốc tế;
đ) Gói thầu về đào tạo chuyên sâu cho cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập do cơ sở đào tạo nước ngoài trực tiếp thực hiện tại nước ngoài; mua vé máy bay cho đoàn đi công tác trong nước và quốc tế; gói thầu đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên ngành đặc thù cho cán bộ, công chức do cần thiết phải mời cơ quan, đơn vị có thẩm quyền hoặc có chức năng, nhiệm vụ đào tạo chuyên môn được cơ quan có thẩm quyền giao;
e) Gói thầu thực hiện nhiệm vụ chính trị do Đảng và Nhà nước giao, bao gồm: tuyên truyền trên báo in, báo điện tử, đài phát thanh, truyền hình và phương tiện thông tin đại chúng khác trong trường hợp cơ quan, đơn vị được giao kinh phí tuyên truyền trực tiếp ký hợp đồng với các cơ quan này để thực hiện; tổ chức chương trình nghệ thuật đặc biệt; hợp tác sản xuất phim;
g) Gói thầu sản xuất và lắp đặt sân khấu phục vụ sản xuất chương trình phát sóng gắn liền với ý tưởng thực hiện; thuê địa điểm để tổ chức sản xuất, ghi hình chương trình mang tính nghệ thuật cao;
h) Gói thầu cung cấp dịch vụ in ấn, cung cấp tem, biên lai, niêm phong theo quy định của pháp luật về quản lý thuế, hải quan; gói thầu mua chó nghiệp vụ, đào tạo chó nghiệp vụ, mua ma túy, chất nổ, mẫu tẩm nguồn hơi ma túy, chất nổ để huấn luyện chó nghiệp vụ;
i) Trường hợp dự án, gói thầu có điều kiện đặc thù về quy trình, thủ tục, tiêu chí lựa chọn nhà thầu, điều kiện ký kết và thực hiện hợp đồng không thuộc quy định tại các điểm nêu trên, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định việc bổ sung trường hợp áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt.
Luật đấu thầu 2023 cho phép lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt đối với các gói thầu nêu trên khi các gói thầu nêu trên không thể lựa chọn nhà thầu theo các quy định về đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế, chỉ định thầu, chào hàng cạnh tranh, mua sắm trực tiếp, tự thực hiện, tham gia thực hiện của cộng đồng, đàm phán giá. Hiện nay, Luật đấu thầu 2023 chỉ quy định về thẩm quyền quyết định lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt (thẩm quyền thuộc về Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ y tế, Bộ trưởng Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh..) mà chưa có quy định cụ thể, chi tiết về hồ sơ, quy trình, thủ tục lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt. Vấn đề này, Luật đấu thầu 2023 giao cho Chính phủ quy định chi tiết; do vậy, đến thời điểm hiện tại, chưa có cơ chế áp dụng đối với các trường hợp này.
10. Bổ sung quy định về kế hoạch tổng thể lựa chọn nhà thầu cho dự án và đấu thầu trước
Theo đó, Luật Đấu thầu 2023 cho phép chủ đầu tư hoặc cơ quan chuẩn bị dự án có thể trình người có thẩm quyền xem xét, quyết định việc tổ chức lập, phê duyệt kế hoạch tổng thể lựa chọn nhà thầu trên cơ sở quy mô, tính chất công tác đấu thầu của dự án; về nguyên tắc, kế hoạch lựa chọn nhà thầu được lập cho toàn bộ dự án, dự toán mua sắm.
Kế hoạch tổng thể lựa chọn nhà thầu có thể được xem khuôn khổ cho toàn bộ hoạt động lựa chọn nhà thầu của dự án. Việc này phần nào sẽ giúp cho các chủ đầu tư/đơn vị mời thầu tăng tính chủ động trong quá trình thực hiện. Đồng thời cũng yêu cầu các chủ đầu tư/ đơn vị mời thầu phải tăng cường năng lực lập kế hoạch trong dài hạn, sẵn sàng ứng phó với những tình huống có thể phát sinh.
Tuy nhiên, theo đánh giá của chúng tôi, ở một khía cạnh khác, việc phải ban hành kế hoạch tổng thể cho toàn bộ dự án đôi khi lại trở thành gánh nặng cho các đơn vị, đặc biệt là đối với những dự án quy mô lớn, nhiều giai đoạn, nhiều hạng mục công trình, sản phẩm, dịch vụ. Quá trình triển khai rất có thể sẽ có nhiều thay đổi, đặc biệt với thị trường có nhiều biến động. Khi đó, chủ đầu tư/đơn vị mời thầu có thể sẽ phải điều chỉnh lại kế hoạch lựa chọn nhà thầu cho toàn bộ dự án hoặc cho từng giai đoạn, hạng mục của dự án. Việc phải điều chỉnh kế hoạch tổng thể rồi mới điều chỉnh kế hoạch chi tiết sẽ làm phát sinh thêm nhiều công việc và trách nhiệm đối với chủ đầu tư/ đơn vị mời thầu.
11. Bổ sung nội dung tùy chọn mua thêm trong kế hoạch lựa chọn nhà thầu
Tùy chọn mua thêm là khả năng chủ đầu tư mua bổ sung hàng hóa, dịch vụ tư vấn, dịch vụ phi tư vấn của gói thầu ngoài khối lượng nêu trong hợp đồng; tùy chọn mua thêm được thực hiện khi đáp ứng đủ các điều kiện:
+ Nhà thầu đã trúng thầu thông qua đấu thầu rộng rãi, đàm phán giá;
+ Khối lượng mua thêm không vượt 30% của khối lượng hạng mục tương ứng nêu trong hợp đồng; có dự toán được phê duyệt đối với khối lượng mua thêm;
+ Đơn giá của hàng hóa, dịch vụ mua thêm không được vượt đơn giá của các hàng hóa, dịch vụ tương ứng trong hợp đồng; chỉ áp dụng trong thời gian có hiệu lực của hợp đồng.
Như vậy, với quy định này, chủ đầu tư/đơn vị mời thầu sẽ được chủ động trong việc mua sắm thêm khối lượng hàng hóa ngoài khối lượng hàng hóa đã được phê duyệt trúng thầu; tuy nhiên, kèm theo khối lượng mua thêm là các điều kiện về việc đơn giá hàng hóa, dịch vụ không được vượt đơn giá tương ứng trong hợp đồng và giới hạn về khối lượng hàng hóa mua thêm. Theo ATA, quy định này chỉ phù hợp với những trường hợp việc mua sắm hàng hoá, sử dụng dịch vụ diễn ra trong thời gian ngắn và không có nhiều sự biến động về giá cả hàng hoá, dịch vụ. Ở trường hợp ngược lại, chủ đầu tư/ đơn vị mời thầu sẽ không thể mua được hàng hoá nếu vẫn giữ nguyên các điều khoản, mức giá cả cũ.
12. Bổ sung các loại hợp đồng với nhà thầu
Luật Đấu thầu 2023 quy định bổ sung một số hợp đồng thầu trên cơ sở thực tiễn bao gồm:
a) Hợp đồng theo chi phí cộng phí: được áp dụng đối với công việc, dịch vụ mà tại thời điểm lựa chọn nhà thầu chưa đủ cơ sở xác định phạm vi công việc, nhu cầu cần thiết về các yếu tố, chi phí đầu vào để thực hiện các công việc dự kiến của hợp đồng.
b) Hợp đồng theo kết quả đầu ra: được áp dụng đối với công việc, dịch vụ mà việc thanh toán căn cứ vào kết quả thực hiện hợp đồng được nghiệm thu về chất lượng, số lượng và các yếu tố khác.
c) Hợp đồng theo tỷ lệ phần trăm chỉ có thể áp dụng cho gói thầu bảo hiểm công trình mà giá trị hợp đồng được xác định chính xác trên cơ sở giá trị công trình thực tế được nghiệm thu.
d) Hợp đồng hỗn hợp là hợp đồng có nội dung kết hợp các loại hợp đồng theo quy định của Luật Đấu thầu 2023.
Việc bổ sung thêm các loại hợp đồng với nhà thầu sẽ tạo thêm khuôn khổ, căn cứ pháp lý và sự linh hoạt cho việc triển khai các gói thầu giữa nhà đầu tư với nhà thầu.
C. CÁC QUY ĐỊNH RIÊNG TRONG ĐẤU THẦU LỰA CHỌN NHÀ ĐẦU TƯ
13. Bổ sung ưu đãi trong lựa chọn nhà đầu tư
Luật Đấu thầu 2023 bổ sung quy định đối tượng được hưởng ưu đãi trong lựa chọn nhà đầu tư là các “Nhà đầu tư có giải pháp ứng dụng công nghệ nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường đối với dự án thuộc nhóm có nguy cơ tác động xấu đến môi trường mức độ cao theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường” và “Nhà đầu tư cam kết chuyển giao công nghệ thuộc Danh mục công nghệ được ưu tiên đầu tư phát triển theo quy định của pháp luật về công nghệ cao hoặc thuộc Danh mục công nghệ khuyến khích chuyển giao theo quy định của pháp luật về chuyển giao công nghệ”.
Việc bổ sung hai đối tượng ưu đãi nhằm cụ thể hóa các chiến lược quốc gia về đẩy mạnh chuyển giao công nghệ và bảo vệ môi trường trong quá trình phát triển kinh tế xã hội của đất nước.
14. Quy định cụ thể các trường hợp không tổ chức đấu thầu quốc tế để lựa chọn nhà đầu tư
Luật Đấu thầu 2013 chỉ quy định Dự án đầu tư có sử dụng đất sẽ tổ chức đấu thầu quốc tế, trừ trường hợp hạn chế đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư. Tuy nhiên, Luật Đấu thầu 2023 đã cụ thể hóa các trường hợp không tổ chức đấu thầu quốc tế để lựa chọn nhà đầu tư, gồm:
a) Dự án thuộc danh mục ngành, nghề chưa được tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài;
b) Dự án cần thực hiện đấu thầu trong nước do yêu cầu về bảo đảm quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội;
c) Dự án thực hiện tại khu vực hạn chế sử dụng đất, khu vực biển hạn chế sử dụng đối với nhà đầu tư nước ngoài, tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài theo quy định;
d) Dự án có tổng vốn đầu tư dưới 800 tỷ đồng;
đ) Dự án không thuộc trường hợp nêu trên và đã công bố, thông báo mời quan tâm tổ chức đấu thầu quốc tế nhưng không có nhà đầu tư nước ngoài tham gia.
Những quy định này phù hợp với các quy định về các trường hợp nhà đầu tư nước ngoài không được đầu tư vào Việt Nam vì lý do quốc phòng, an ninh, hoặc ngành nghề tiếp cận thị trường của nhà đầu tư nước ngoài theo quy định tại Luật Đầu tư năm 2020.
15. Hình thức lựa chọn nhà đầu tư
Luật Đấu thầu 2023 chỉ quy định hai hình thức lựa chọn nhà đầu tư là đấu thầu rộng rãi và đấu thầu hạn chế. So với Luật Đấu thầu 2013, Luật Đấu thầu 2023 đã bãi bỏ hai hình thức chỉ định thầu và lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt.
Với quy định này, tính cạnh tranh trong hoạt động đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư được kỳ vọng sẽ được cải thiện và nâng cao, góp phần lựa chọn được các nhà đầu tư thực sự có năng lực, có sự nghiêm túc trong quá trình thực hiện dự án; khắc phục được tình trạng dự án “treo” đã diễn ra nhiều trong thời gian vừa qua.
Tương ứng với hai hình thức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, Luật Đấu thầu 2023 bổ sung, điều chỉnh phương thức lựa chọn nhà đầu tư so với Luật Đấu thầu 2013 gồm phương thức một giai đoạn một túi hồ sơ, phương thức hai giai đoạn, hai túi hồ sơ; việc áp dụng phương thức lựa chọn nhà đầu tư nào được xác định trên cơ sở tính chất và mức độ phức tạp của dự án đầu tư.
16. Giải thích cụ thể phương pháp đánh giá hồ sơ dự thầu
Phương pháp lợi ích xã hội, lợi ích nhà nước là một trong các phương pháp đánh giá hồ sơ dự thầu được Luật đấu thầu 2013 quy định, tuy nhiên Luật đấu thầu 2013 chưa có giải thích hoặc hướng dẫn cụ thể về phương pháp đánh giá này. Luật đấu thầu 2023 đã quy định cụ thể phương pháp đánh giá lợi ích xã hội, lợi ích nhà nước được áp dụng để đánh giá năng lực, kinh nghiệm của nhà đầu tư và hiệu quả phương án đầu tư kinh doanh do nhà đầu tư đề xuất, trong đó bao gồm hiệu quả sử dụng đất, hiệu quả đầu tư phát triển ngành, lĩnh vực, địa phương.
Quy định này hướng đến việc sử dụng đất hiệu quả trong các dự án đầu tư, hạn chế tình trạng đầu cơ, trục lợi bất hợp pháp từ đất; phát huy và khai thác tối đa, sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực từ đất; không để xảy ra tình trạng lãng phí đất đai và những hệ quả bất cập từ việc sử dụng đất kém hiệu quả.
D. CÁC QUY ĐỊNH RIÊNG TRONG VIỆC MUA THUỐC, HÓA CHẤT, THIẾT BỊ Y TẾ, VẬT TƯ XÉT NGHIỆM, CUNG CẤP SẢN PHẨM DỊCH VỤ CÔNG
17. Cách thức lựa chọn nhà cung cấp
Luật Đấu thầu 2023 cho phép Cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thể lựa chọn nhà thầu cung cấp hóa chất, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế theo một trong các cách thức sau đây:
a) Lựa chọn nhà thầu thực hiện gói thầu cung cấp hóa chất, vật tư xét nghiệm và nhà thầu trúng thầu chịu trách nhiệm cung cấp thiết bị y tế để sử dụng hóa chất, vật tư xét nghiệm đó theo yêu cầu của chủ đầu tư; nhà thầu không chuyển giao quyền sở hữu, chỉ chuyển giao quyền sử dụng thiết bị y tế cho cơ sở khám bệnh, chữa bệnh;
b) Lựa chọn nhà thầu theo số lượng dịch vụ kỹ thuật.
Luật Đấu thầu 2023 bổ sung quy định rất quan trọng là Nhà thầu chỉ chuyển giao quyền sử dụng, không chuyển giao quyền sở hữu thiết bị y tế cho chủ đầu tư. Trên thực tế, hình thức cung cấp và sử dụng vật tư theo dạng “cho thuê”, “cho mượn” này đã được triển khai khá nhiều tại các bệnh viện nhưng dưới dạng tự phát, không có cơ chế để điều chỉnh các vấn đề liên quan đến trình tự, thủ tục và bảo vệ quyền lợi cho các nhà thầu cũng như các cơ sở y tế. Thời gian vừa qua, rất nhiều cơ sở y tế đã phải chấm dứt các giao dịch này dẫn đến thiếu vật tư, thiết bị, không có khả năng phục vụ cho bệnh nhân. Việc ghi nhận vào Luật cách thức lựa chọn nhà thầu này sẽ giúp các bên liên quan sớm giải quyết các vấn đề vướng mắc và giúp các cơ sở y tế có thể sớm giải quyết vấn nạn thiếu thốn nguồn vật tư, thiết bị.
Tuy nhiên, để thực sự đạt được các mục tiêu trên, các nhà làm luật sẽ cần phải nghiên cứu thêm các quy định để điều chỉnh các quyền lợi và nghĩa vụ của các bên có liên quan cũng như giải quyết các vướng mắc phát sinh từ những vụ việc trước đó.
Trên đây là những nội dung, những điểm mới quan trọng, nổi bật của Luật Đấu thầu 2023. Có thể nói, Luật đã phần nào giải quyết được những nhu cầu đề ra từ thực tiễn, tạo hành lang pháp lý để điều chỉnh các vấn đề phát sinh trong công tác đấu thầu. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều điểm mà theo đánh giá của chúng tôi là còn “mờ”, chưa rõ ràng, thậm chí mang tính hai mặt. Hi vọng rằng, trong thời gian tới, các văn bản hướng dẫn sẽ làm rõ thêm, chi tiết, cụ thể hơn những điểm còn “mờ” và đưa ra những cơ chế thực hiện nhằm tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp và các tổ chức, cá nhân.
Bình luận: