PHẦN THỨ NHẤT: CƠ CHẾ ĐẶC THÙ CỦA LUẬT QUY HOẠCH VÀ LUẬT ĐẦU TƯ
Ngày 29/11/2024, Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư và Luật Đấu thầu (“Luật số 57”) với nhiều điểm thay đổi đáng chú ý nhằm tạo ra các cơ chế thông thoáng hơn cho hoạt động đầu tư, góp phần huy động tốt hơn các nguồn lực vào việc xây dựng và phát triển đất nước. Trong bài viết này, ATA sẽ gửi đến Quý Khách hàng Phần thứ nhất về cơ chế đặc thù của Luật Quy hoạch và Luật Đầu tư.
1. Sửa đổi, bổ sung Luật Quy hoạch 2017: cơ chế đặc thù điều chỉnh quy hoạch theo trình tự, thủ tục rút gọn
Luật số 57 bổ sung các quy định mang tính nguyên tắc cho phép điều chỉnh quy hoạch theo trình tự, thủ tục rút gọn đối với quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh khi có một trong các căn cứ gồm:
a) Việc thực hiện nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc Chính phủ về bảo đảm quốc phòng, an ninh, sắp xếp đơn vị hành chính, dự án quan trọng quốc gia làm thay đổi một hoặc một số nội dung quy hoạch;
b) Quy hoạch có mâu thuẫn với quy hoạch cao hơn;
c) Quy hoạch có mâu thuẫn với quy hoạch cùng cấp;
d) Việc thực hiện dự án khẩn cấp, nhiệm vụ cấp bách làm thay đổi một hoặc một số nội dung quy hoạch theo quy định của Chính phủ.
Trong trường hợp cần điều chỉnh theo trình tự, thủ tục rút gọn do có mâu thuẫn với quy hoạch cao hơn hoặc quy hoạch cùng cấp thì các quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh không cần Chính phủ hoặc Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; thay vào đó, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ chỉ xem xét và chấp thuận về mặt “chủ trương điều chỉnh”, thẩm quyền phê duyệt quy hoạch điều chỉnh trong trường hợp này được giao về các Bộ trưởng và Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Về cơ bản, quy định này tạo cơ chế thông thoáng và thuận lợi cho việc điều chỉnh quy hoạch nhằm đảm bảo nhanh chóng xử lý các mâu thuẫn giữa các quy hoạch.
2. Sửa đổi, bổ sung Luật Đầu tư 2020: cơ chế đặc thù về Thủ tục đầu tư đặc biệt
2.1 Thu hút đầu tư vào các lĩnh vực ưu tiên phát triển thông qua thủ tục đầu tư đặc biệt
Nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất thu hút đầu tư vào các lĩnh vực ưu tiên phát triển, Luật số 57 cho phép các dự án thực hiện đầu tư tại khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu công nghệ thông tin tập trung, khu thương mại tự do và khu chức năng trong khu kinh tế trong các lĩnh vực về:
- Đầu tư xây dựng trung tâm đổi mới sáng tạo, trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D); đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp mạch tích hợp bán dẫn, công nghệ thiết kế, chế tạo linh kiện, vi mạch điện tử tích hợp (IC), điện tử linh hoạt (PE), chip, vật liệu bán dẫn;
- Đầu tư trong lĩnh vực công nghệ cao được ưu tiên đầu tư phát triển, sản xuất sản phẩm thuộc danh mục sản phẩm công nghệ cao được khuyến khích phát triển theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ.
được phép đăng ký thực hiện dự án theo thủ tục đầu tư đặc biệt; bản chất “đặc biệt” của thủ tục này được quy định theo hướng:
+ Dự án đăng ký đầu tư theo thủ tục đặc biệt không phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, thẩm định công nghệ, lập báo cáo đánh giá tác động môi trường, lập quy hoạch chi tiết, cấp Giấy phép xây dựng và các thủ tục để được phê duyệt, chấp thuận, cho phép trong lĩnh vực xây dựng, phòng cháy, chữa cháy (Trước khi khởi công xây dựng, nhà đầu tư chỉ cần gửi cơ quan nhà nước có thẩm quyền về quản lý trật tự xây dựng tại địa phương và Ban quản lý khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế văn bản thông báo khởi công kèm theo Báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng và Báo cáo kết quả thẩm tra Báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng do tổ chức, cá nhân đủ điều kiện).
+ Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư là cơ sở cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất; thực hiện các thủ tục hành chính; thanh tra, kiểm tra, giám sát, đánh giá, xử lý vi phạm hành chính và quản lý nhà nước đối với dự án.
Có thể nói rằng, thủ tục đầu tư đặc biệt tại Luật số 57 là một trong những hình thức “ưu đãi” đầu tư đáng kể nhất và có lợi nhất cho doanh nghiệp so với các chính sách đầu tư hiện hành. Với thủ tục đầu tư đặc biệt này, nhà đầu tư sẽ tiết kiệm được rất nhiều thời gian và công sức trong việc xin cấp các loại giấy phép theo quy định; quy trình đầu tư theo hướng này sẽ được đẩy nhanh tiến độ rất đáng kể. Những lợi ích tích cực mà quy định này mang lại là rất rõ ràng, tuy nhiên, cơ quan nhà nước cũng cần có sự tăng cường kiểm tra và giám sát để tránh tình trạng “trục lợi” từ các ưu đãi đầu tư này.
2.2 Thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư dự án xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng khu công nghiệp, khu chế xuất được chuyển giao về Ủy ban nhân dân cấp tỉnh
Trước đây, thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư dự án xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng khu công nghiệp, khu chế xuất luôn thuộc về Thủ tướng Chính phủ; tuy nhiên, nhằm tạo điều kiện thúc đẩy loại hình bất động sản này phát triển, Luật số 57 đã điều chỉnh thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư từ Thủ tướng Chính phủ về Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
Đồng thời, để đảm bảo ổn định của hoạt động đầu tư, Luật số 57 cũng quy định chuyển tiếp theo nguyên tắc như sau: Kể từ ngày 15/01/2025, hồ sơ hợp lệ đề nghị chấp thuận, điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng khu công nghiệp, khu chế xuất đã tiếp nhận trước ngày 15/01/2025 nhưng chưa trả kết quả thì được giải quyết theo nguyên tắc:
- Trường hợp dự án đã được trình Thủ tướng Chính phủ xem xét chấp thuận, điều chỉnh chủ trương đầu tư trước ngày 15/01/2025 nhưng chưa đáp ứng yêu cầu, điều kiện để được chấp thuận, điều chỉnh chủ trương đầu tư thì Bộ Kế hoạch và Đầu tư chuyển hồ sơ dự án, ý kiến thẩm định và báo cáo thẩm định cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh để xử lý theo thẩm quyền.
- Trường hợp dự án chưa được trình Thủ tướng Chính phủ xem xét chấp thuận, điều chỉnh chủ trương đầu tư trước ngày 15/01/2025, Bộ Kế hoạch và Đầu tư chuyển hồ sơ dự án và ý kiến thẩm định dự án (nếu có) cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh để xử lý theo thẩm quyền quy định tại Luật số
- Dự án chậm tiến độ 24 tháng sẽ bị chấm dứt hoạt động
Luật Đầu tư 2020 quy định theo hướng nếu nhà đầu tư chậm tiến độ thực hiện dự án và đã bị xử phạt vi phạm hành chính nhưng vẫn tiếp tục thì có thể bị ngừng hoạt động của dự án; trường hợp bị ngừng hoạt động của dự án mà không có khả năng khắc phục thì sẽ bị cơ quan có thẩm quyền chấm dứt dự án.
Luật số 57 điều chỉnh vấn đề chậm tiến độ thực hiện dự án của nhà đầu tư theo hướng linh hoạt hơn nhưng vẫn có sự kiểm soát chặt chẽ. Theo đó, nhà đầu tư chậm tiến độ thực hiện dự án sẽ không thuộc trường hợp bị ngừng hoạt động dự án nhưng sẽ được cho khoảng thời gian là 24 tháng (kể từ thời điểm kết thúc tiến độ thực hiện dự án theo quy định) để “khắc phục” tình trạng chậm tiến độ. Hết thời hạn 24 tháng nêu trên mà nhà đầu tư vẫn không khắc phục được và không thuộc trường hợp được điều chỉnh tiến độ thực hiện thì nhà đầu tư sẽ bị chấm dứt và thu hồi dự án.
Luật số 57 có hiệu lực kể từ ngày 15/01/2025, trừ trường hợp (+) việc thực hiện hợp đồng BT thanh toán bằng quỹ đất và hợp đồng BT thanh toán bằng ngân sách nhà nước (+) Danh mục quy hoạch, danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện có hiệu lực từ ngày 01/07/2025./.
Còn tiếp…
Bình luận: