Ngày 29/4/2025, Chính phủ ban hành Nghị định 94/2025/NĐ-CP quy định về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (Sandbox) trong lĩnh vực ngân hàng đối với việc triển khai sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh mới thông qua ứng dụng giải pháp công nghệ (“Nghị định 94”) nhằm hỗ trợ đổi mới sáng tạo, phổ cập tài chính và phát triển các mô hình công nghệ tài chính (Fintech). Trong đó, cho vay ngang hàng (P2P Lending) là một trong ba giải pháp Fintech được phép thí điểm thử nghiệm cùng với chấm điểm tín dụng và chia sẻ dữ liệu qua Open API.
Dưới đây, ATA Legal Services đã cập nhật một số nội dung chính về cho vay ngang hàng và giải pháp cho vay ngang hàng theo cơ chế thử nghiệm tại Nghị định 94 như sau:
1. Cho vay ngang hàng là gì?
Theo Nghị định 94, cho vay ngang hàng là giải pháp sử dụng công nghệ để kết nối trực tiếp giữa bên vay và bên cho vay trên nền tảng số do công ty Fintech cung cấp, sử dụng đồng Việt Nam làm phương tiện thanh toán. Mô hình này không thông qua trung gian tài chính truyền thống như ngân hàng hay công ty tài chính.
Trên thực tế, ở Việt Nam mấy năm gần đây đã có rất nhiều các nền tảng (ứng dụng, website) hoạt động theo mô hình cho vay ngang hàng – kết nối giữa người có tiền và người cần vay như Fiin Credit, Tima, Moneyveo… Tuy nhiên, mô hình cho vay này chưa thực sự được pháp luật công nhận và quy định trong bất kỳ văn bản nào.
2. Điều kiện để cho vay ngang hàng trong thời gian tham gia cơ chế thử nghiệm
Nghị định 94 đưa ra các điều kiện để cho vay ngang hàng như sau:
+ Bên cho vay là pháp nhân (bao gồm cả tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài) được thành lập theo pháp luật Việt Nam, cá nhân có quốc tịch Việt Nam;
+ Bên vay là pháp nhân (không bao gồm cả tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài) được thành lập theo pháp luật Việt Nam, cá nhân có quốc tịch Việt Nam và không phải là công ty Fintech hoặc người liên quan của công ty Fintech cung cấp giải pháp cho vay ngang hàng;
+ Hợp đồng vay được thiết lập tại giải pháp cho vay ngang hàng do công ty Fintech có giấy phép thành lập hoặc đăng ký kinh doanh hợp pháp trên lãnh thổ Việt Nam và được cấp Giấy chứng nhận tham gia Cơ chế thử nghiệm;
+ Hợp đồng vay có thời hạn không quá 02 năm.
3. Điều kiện để công ty Fintech tham gia cơ chế thử nghiệm
a. Điều kiện về giải pháp cho vay ngang hàng:
Giải pháp cho vay ngang hàng được xem xét cấp Giấy chứng nhận tham gia Cơ chế thử nghiệm khi đáp ứng đầy đủ các tiêu chí sau:
+ Có nội dung kỹ thuật hoặc nghiệp vụ mới mà pháp luật hiện hành chưa quy định cụ thể, rõ ràng để triển khai;
+ Có tính đổi mới sáng tạo, đem lại lợi ích, giá trị gia tăng cho người sử dụng, nhất là hỗ trợ mục tiêu phổ cập tài chính tại Việt Nam;
+ Có biện pháp quản trị rủi ro, xử lý các tình huống phát sinh trong quá trình thử nghiệm, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, hạn chế tác động tiêu cực tới hệ thống tài chính;
+ Đã được tổ chức tham gia thử nghiệm kiểm tra, đánh giá đầy đủ trên các khía cạnh về chức năng, công dụng, hiệu quả và khả năng cung ứng ra thị trường sau khi thử nghiệm;
+ Có biện pháp kiểm soát dư nợ tối đa đối với một bên đi vay;
+ Tất cả giao dịch khoản vay, lãi, phí phải được thực hiện thông qua tài khoản thanh toán hoặc ví điện tử của khách hàng;
+ Có biện pháp giới hạn thời hạn hợp đồng vay không vượt quá 02 năm.
b. Điều kiện đối với công ty Fintech cung cấp giải pháp
- Về pháp lý và quốc tịch:
+ Là doanh nghiệp Việt Nam; không là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài;
+ Không đang trong quá trình chia, tách, hợp nhất, sáp nhập, chuyển đổi, giải thể, phá sản.
- Về nhân sự lãnh đạo:
+ Người đại diện theo pháp luật, Tổng giám đốc (Giám đốc): là người có quốc tịch Việt Nam; không có án tích; không bị xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng và an ninh mạng;
+ Không đồng thời là chủ sở hữu, người quản lý doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ tài chính, ngân hàng, cầm đồ, đa cấp; hụi/họ/biểu/phường, hoặc đang là quản lý cấp cao trong các tổ chức tín dụng/chi nhánh ngân hàng nước ngoài/tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán (thành viên Hội đồng quản trị, thành viên Hội đồng thành viên, thành viên Ban kiểm soát, Tổng giám đốc (Giám đốc), Phó Tổng giám đốc (Phó Giám đốc) và các chức danh tương đương);
+ Có bằng đại học trở lên về một trong các ngành kinh tế, quản trị kinh doanh, luật, công nghệ thông tin và ít nhất 02 năm kinh nghiệm quản lý, điều hành trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng và không thuộc những đối tượng bị cấm theo quy định của pháp luật;
- Về hạ tầng kỹ thuật và nhân lực:
+ Hệ thống công nghệ thông tin, hệ thống lưu trữ thông tin đặt tại Việt Nam, có hệ thống kỹ thuật dự phòng độc lập với hệ thống chính để đảm bảo không bị liên tục;
+ Dữ liệu của khách hàng phải được lưu trữ và chia sẻ trên nền tảng số có tính bảo mật cao, đảm bảo minh bạch và tuân thủ quy định của pháp luật.
+ Đã thử nghiệm và đánh giá hệ thống công nghệ thông tin trước khi đưa vào vận hành.
+ Có đội ngũ cán bộ kỹ thuật có trình độ chuyên môn phù hợp, đảm bảo vận hành hệ thống an toàn và liên tục.
4. Thời gian và phạm vi của cơ chế thử nghiệm
* Thời gian thử nghiệm: tối đa 02 năm tính từ ngày được cấp Giấy chứng nhận tham gia Cơ chế thử nghiệm bởi Ngân hàng nhà nước và có thể được gia hạn theo quy định.
* Về phạm vi thử nghiệm:
+ Chỉ trong lãnh thổ Việt Nam, không được thực hiện thử nghiệm xuyên biên giới, và giới hạn theo nội dung đã được cấp phép trong Giấy chứng nhận.
+ Công ty chỉ được triển khai hoạt động cho vay ngang hàng, không được tự cung cấp biện pháp bảo đảm cho khoản vay của khách hàng, hoạt động với tư cách là khách hàng và cung ứng giải pháp cho vay ngang hàng cho công ty cầm đồ.
Nhìn chung, Nghị định 94 là bước tiến lớn trong việc chính thức hóa các hoạt động Fintech trong lĩnh vực ngân hàng, đặc biệt là cho vay ngang hàng – một mô hình đã phát triển khá mạnh mẽ trên thị trường nhưng còn thiếu khung pháp lý rõ ràng tại Việt Nam. Việc cho phép thử nghiệm mô hình này chịu sự kiểm soát sẽ giúp sàng lọc, hoàn thiện mô hình, tạo kênh tiếp cận vốn an toàn, thuận lợi và minh bạch cho người dân và doanh nghiệp, đồng thời phòng ngừa rủi ro tín dụng đen và cho vay nặng lãi.
Nghị định 94 có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/07/2025.
Bình luận: