Để đảm bảo tính khách quan, công bằng trong quá trình tố tụng, một trong những nguyên tắc tố tụng hàng đầu đó là bảo đảm sự vô tư của người có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Tại Bộ luật Tố tụng dân sự, Bộ luật Tố tụng hình sự và Luật Tố tụng hành chính đều ghi nhận nguyên tắc này. Trên cơ sở đó, ngày 15/12/2022, Tòa án nhân dân tối cao ("TANDTC”) đã ban hành Thông tư số 01/2022/TT-TANDTC (“Thông tư 01”) quy định về việc phân công thẩm phán giải quyết, xét xử vụ án, vụ việc thuộc thẩm quyền của tòa án.
Tại Thông tư 01, TANDTC hướng dẫn cụ thể về các tiêu chí, nguyên tắc, cách thức để các toà án nhân dân và toàn án quân sự trên Toàn quốc áp dụng trong quá trình phân công thẩm phán giải quyết các vụ án, vụ việc (Sau đây gọi chung là “án” hoặc “vụ án”) nhằm đảm bảo nguyên tắc nêu trên, cụ thể như sau:
1. Về nguyên tắc, việc phân công thẩm phán phải theo phương thức ngẫu nhiên, trừ các trường hợp phải phân công giải quyết án chỉ định dưới đây:
- Phân công giải quyết án theo thủ tục sơ thẩm, phúc thẩm đối với: vụ án hình sự phức tạp liên quan đến yêu cầu đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; và vụ án liên quan đến bảo vệ lợi ích công cộng, lợi ích Nhà nước, chính trị, đối ngoại an ninh, tôn giáo, dân tộc, nhân sĩ, trí thức được dư luận xã hội đặc biệt quan tâm.
- Phân công thẩm phán làm thành viên Hội đồng xét xử sơ thẩm, phúc thẩm.
- Phân công thẩm phán giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm đối với vụ án mà thời hạn kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm còn dưới 01 tháng theo quy định của pháp luật hoặc trường hợp đặc biệt khác theo quyết định của Chánh án Tòa án.
- Phân công giải quyết án trong trường hợp thay đổi thẩm phán.
2. Các tiêu chí ưu tiên khi phân công giải quyết án ngẫu nhiên được sắp xếp theo trình tự sau (Chánh án xét theo thứ tự cho đến khi hết danh sách thẩm phán và danh sách án):
- Ưu tiên theo số lượng án được phân công: Thẩm phán có số lượng án ít hơn được phân công trước.
- Ưu tiên theo số lượng án bị đình chỉ: Thẩm phán có số lượng án bị đình chỉ nhiều hơn được phân công trước.
- Ưu tiên theo số lượng án quá hạn luật định: Thẩm phán có số lượng án quá hạn luật định ít hơn được phân công trước.
- Ưu tiên theo số lượng án bị sửa, hủy do nguyên nhân chủ quan trong thời hạn 1 năm kể từ ngày phân công: Thẩm phán có số lượng án sửa, huỷ ít hơn được phân công trước.
- Ưu tiên theo thứ tự alphabet: Thẩm phán có tên đứng trước trong bảng chữ cái Tiếng Việt được phân công trước.
- Nếu thẩm phán được phân công thuộc trường hợp phải từ chối tiến hành tố tụng hoặc thay đổi theo quy định của pháp luật tố tụng đối với vụ án đó thì phải phân công vụ án tiếp theo trong danh sách án.
3. Tiến tới xây dựng và áp dụng phần mềm phân công giải quyết án ngẫu nhiên theo phương thức tự động dưới sự hỗ trợ của thiết bị điện tử để áp dụng chung, thống nhất tại các Tòa án.
Thông tư 01 có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/02/2023.
Bình luận: