Ngày 11/12/2025, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật Đầu tư 2025, thay thế cho Luật Đầu tư 2020 hiện hành, đánh dấu bước điều chỉnh quan trọng trong khuôn khổ pháp lý hoạt động đầu tư tại Việt Nam. Trước đó, ATA Legal Services đã cập nhật, phân tích, đưa ra quan điểm đối với các nội dung trọng tâm của Dự thảo Luật Đầu tư tháng 09/2025 (“Dự thảo 1”): DỰ THẢO LUẬT ĐẦU TƯ KINH DOANH MỚI: ĐƠN GIẢN HÓA TRÌNH TỰ, THỦ TỤC TRONG ĐẦU TƯ KINH DOANH) và Dự thảo Luật Đầu tư tháng 11/2025 (“Dự thảo 2”): DỰ THẢO LUẬT ĐẦU TƯ TRÌNH QUỐC HỘI THÔNG QUA: TRAO QUYỀN CHO NGƯỜI ĐỨNG ĐẦU CHÍNH PHỦ VÀ CHÍNH QUYỀN CÁC CẤP TRONG ĐIỀU HÀNH VÀ QUYẾT ĐỊNH ĐẦU TƯ.
Tiếp nối chuỗi cập nhật, tại bài viết này, ATA Legal Services tổng hợp và phân tích các điểm mới nổi bật đáng chú ý của Luật Đầu tư 2025, trên cơ sở đối chiếu, so sánh với Luật Đầu tư hiện hành cũng như Dự thảo 1 và Dự thảo 2, nhằm giúp Quý khách hàng nắm bắt kịp thời những thay đổi quan trọng và chuẩn bị phương án áp dụng phù hợp trong thực tiễn hoạt động đầu tư.
1. Điều chỉnh danh mục ngành nghề ưu đãi đầu tư, đầu tư kinh doanh có điều kiện và cấm đầu tư kinh doanh
1.1. Bổ sung ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh và ngành, nghề ưu đãi đầu tư kinh doanh
So với Dự thảo 2, Luật Đầu tư 2025 đã có những điều chỉnh đối với danh mục ngành nghề đầu tư kinh doanh như sau:
- Bổ sung “Kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng” thuộc danh mục ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh;
- Bổ sung “Phát triển công nghiệp dược” là ngành, nghề ưu đãi đầu tư;
- Bổ sung địa bàn khu công nghệ cao, khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là địa bàn ưu đãi đầu tư.
Kế thừa nguyên tắc của Luật Đầu tư 2020, Luật Đầu tư 2025 tiếp tục chỉ quy định chung các lĩnh vực được hưởng ưu đãi đầu tư và giao Chính phủ ban hành chi tiết Danh mục ngành nghề cụ thể.
1.2. Ngành nghề kinh doanh có điều kiện có thể không cần cấp phép mà chỉ công bố điều kiện kinh doanh và quản lý hậu kiểm
So với Dự thảo 1 và Dự thảo 2, Luật Đầu tư 2025 có sự điều chỉnh Danh mục các ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện quy định tại Phụ lục IV (“Danh mục”), cụ thể:
- Một số ngành nghề bị loại bỏ khỏi Danh mục theo Dự thảo 1 và Dự thảo 2 nhưng Luật Đầu tư 2025 vẫn xác định là các ngành nghề kinh doanh có điều kiện, điển hình như:
- Dịch vụ kế toán;
- Dịch vụ giám định tư pháp (không phân biệt lĩnh vực giám định);
- Hành nghề dịch vụ tư vấn quản lý dự án đầu tư xây dựng
- Một số ngành, nghề không nằm trong diện đề xuất loại bỏ khỏi Danh mục tại Dự thảo 1 và Dự thảo 2, nhưng tại Luật Đầu tư 2025 đã loại bỏ, không xác định thuộc ngành nghề kinh doanh có điều kiện, điển hình như:
- Kinh doanh dịch vụ làm thủ tục hải quan;
- Dịch vụ phụ trợ bảo hiểm;
- Kiểm toán năng lượng;
- Kinh doanh tạm nhập, tái xuất hàng hóa có thuế tiêu thụ đặc biệt;
- Kinh doanh tạm nhập, tái xuất hàng hóa thuộc danh mục hàng hóa đã qua sử dụng;
- Dịch vụ lai dắt tàu biển;
- Dịch vụ bảo đảm an toàn hàng hải;
- Dịch vụ bảo đảm hoạt động bay;
- Dịch vụ hàng không tại sân bay;
- Dịch vụ vận tải đa phương thức;
- Dịch vụ quản lý vận hành nhà chung cư;
- Bổ sung các ngành nghề thuộc Danh mục, điển hình như:
- Dịch vụ hỗ trợ giao dịch trên sàn giao dịch các-bon trong nước;
- Dịch vụ tồn trữ hóa chất, hoạt động tư vấn chuyên ngành hóa chất;
- Kinh doanh sản phẩm xử lý môi trường nuôi trồng thuỷ sản;
- Cung cấp dịch vụ tiền di động
Đồng thời, Luật Đầu tư phân biệt 2 loại ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, gồm: (i) Loại cần thiết phải cấp phép, chứng nhận trước khi thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh và (ii) Loại chỉ cần công bố yêu cầu, điều kiện kinh doanh và quản lý theo phương thức hậu kiểm. Theo đó, Chính phủ sẽ căn cứ vào danh mục ngành nghề có điều kiện tại Luật để công bố chi tiết danh mục 2 loại ngành, nghề này.
2. Trao quyền cho Chính phủ quy định chi tiết về quy mô và thời hạn giải ngân vốn của dự án đầu tư thuộc diện ưu đãi và hỗ trợ đặc biệt
- Các đối tượng được áp dụng ưu đãi, hỗ trợ đầu tư đặc biệt được giữ nguyên như trong Dự thảo 2, bao gồm:
- Dự án thành lập mới các trung tâm đổi mới sáng tạo, trung tâm nghiên cứu và phát triển, dự án đầu tư xây dựng hạ tầng trung tâm dữ liệu lớn, hạ tầng điện toán đám mây, hạ tầng di động từ 5G trở lên và hạ tầng số khác trong lĩnh vực công nghệ chiến lược;
- Dự án đầu tư trong lĩnh vực công nghệ chiến lược, sản xuất sản phẩm công nghệ chiến lược có quy mô vốn đầu tư và thời hạn giải ngân theo quy định của Chính phủ;
- Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia;
- Dự án đầu tư sản xuất sản phẩm công nghệ số trọng điểm, dự án nghiên cứu và phát triển, thiết kế, sản xuất, đóng gói, kiểm thử chip bán dẫn, dự án xây dựng trung tâm dữ liệu trí tuệ nhân tạo theo pháp luật về công nghiệp công nghệ số có quy mô vốn đầu tư và thời hạn giải ngân theo quy định của Chính phủ;
- Dự án đầu tư khác (bao gồm dự án đầu tư mới và dự án đầu tư mở rộng) thuộc ngành, nghề đặc biệt ưu đãi đầu tư có quy mô vốn đầu tư và thời hạn giải ngân vốn đầu tư theo quy định của Chính phủ.
- Đối với các dự án thuộc đối tượng ưu đãi đầu tư đặc biệt có quy định về quy mô vốn đầu tư và tiến độ giải ngân, Luật Đầu tư 2025 giao Chính phủ quy định cụ thể, thay vì quy định trực tiếp trong luật như Dự thảo 2.
3. Quốc hội sẽ chấp thuận chủ trương đối với các Dự án cần cơ chế, chính sách đặc biệt
3.1. Bổ sung các dự án thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư
So với Dự thảo 2, Luật Đầu tư 2025 về cơ bản giữ nguyên các trường hợp dự án thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư, bao gồm:
- Dự án đầu tư có đề nghị Nhà nước giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất thực hiện tại khu vực có ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh;
- Dự án đầu tư xây dựng và kinh doanh sân golf, trừ trường hợp thuộc dự án đầu tư xây dựng nhà ở, khu đô thị được giao đất, cho thuê đất thông qua đấu giá quyền sử dụng đất hoặc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư;
- Dự án đề xuất sử dụng đất đai, khu vực biển;
- Dự án ảnh hưởng lớn đến môi trường hoặc thực hiện tại khu vực có ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh;
…
Ngoài ra, các dự án như xây dựng hạ tầng kỹ thuật cụm công nghiệp, dự án khai thác khoáng sản, dự án đầu tư của cá nhân không thuộc diện phải có văn bản chấp thuận theo pháp luật đất đai hoặc một số dự án khác theo quy định của Chính phủ… sẽ không phải xin chấp thuận chủ trương đầu tư.
3.2. Quốc hội sẽ chấp thuận chủ trương đối với các Dự án cần cơ chế, chính sách đặc biệt
Tiếp thu và phát triển từ Dự thảo 2, Luật Đầu tư 2025 đã phân cấp thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư cụ thể như sau:
- Quốc hội chỉ chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án cần áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt (Theo Dự thảo 2, thẩm quyền này sẽ thuộc Chính phủ, sau khi được Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng ý);
- Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch UBND cấp tỉnh (thay cho UBND cấp tỉnh trước đây) chấp thuận chủ trương đối với các nhóm dự án tương tự như Dự thảo 2.
4. Mở rộng phạm vi áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt
Theo Luật Đầu tư 2025, các dự án đầu tư tại khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu công nghệ số tập trung, khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế và khu chức năng trong khu kinh tế, trừ dự án phải chấp thuận chủ trương đầu tư theo quy định của Chính phủ, được quyền lựa chọn đăng ký đầu tư theo thủ tục đầu tư đặc biệt.
Như vậy, so với Dự thảo 2 và Luật Đầu tư 2020, Luật Đầu tư 2025 đã giao quyền cho Chính phủ xác định chi tiết các dự án được áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt, tương tự cách tiếp cận của Dự thảo 1.
5. Mở rộng các trường hợp dự án đâu tư ra nước ngoài không phải thực hiện thủ tục đăng ký đầu tư
- Các dự án đầu tư ra nước ngoài có (i) mức vốn nhỏ hơn mức quy định của Chính phủ, hoặc (ii) gắn với quốc phòng an ninh hoặc (iii) của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước chỉ cần thực hiện việc đăng ký giao dịch ngoại hối với Ngân hàng Nhà nước để chuyển tiền ra nước ngoài.
Tại Dự thảo 1 và Dự thảo 2, quy định được xây dựng theo hướng ấn định ngưỡng vốn đầu tư dưới 20 tỷ đồng không phải thực hiện thủ tục đăng ký đầu tư ra nước ngoài mà chỉ yêu cầu đăng ký giao dịch ngoại hối.
Trong khi đó, Luật Đầu tư 2025 không ấn định mức vốn cụ thể mà giao Chính phủ quy định ngưỡng áp dụng, theo đó các dự án đầu tư thuộc ngưỡng này thì không phải thực hiện thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư ra nước ngoài.
- Luật Đầu tư 2025 chính thức bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư ra nước ngoài; tuy nhiên, đối với những dự án đầu tư ra nước ngoài có quy mô vốn lớn hoặc dự án đề xuất áp dụng cơ chế chính sách hỗ trợ đặc biệt, Bộ Tài chính báo cáo Thủ tướng Chính xem xét, chấp thuận trước khi cấp, điều chỉnh giấy chứng nhận đăng ký đầu tư ra nước ngoài.
Luật Đầu tư 2025 có hiệu lực từ ngày 01/01/2026.
- Riêng nội dung Danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện có hiệu lực thi hành từ 1/7/2026.
- Quy định về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đường sắt có hiệu lực ngay từ 1/1/2026./.
Bình luận: