Xăng dầu là những hàng hóa thiết yếu và có ảnh hưởng lớn đến sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng của doanh nghiệp, cá nhân; vì vậy hoạt động kinh doanh xăng dầu của các thương nhân luôn được Nhà nước quản lý chặt chẽ để đảm bảo hài hòa nhất lợi ích của tất cả các bên. Trước những biến động và diễn biến khó lường gần đây trên thế giới mà có tác động đến giá xăng dầu, nguồn cung xăng dầu, ngày 17/11/2023, Chính phủ đã ban hành Nghị định 80/2023/NĐ-CP (“Nghị định 80”) sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định 95/2021/NĐ-CP (“Nghị định 95”) và Nghị định 83/2014/NĐ-CP (“Nghị định 83”) về kinh doanh xăng dầu. Theo đánh giá của ATA, Nghị định 80 điều chỉnh theo hướng tạo cơ chế điều hành và kinh doanh xăng dầu được linh hoạt nhưng đồng thời cũng tăng cường trách nhiệm của doanh nghiệp xăng dầu đối với mặt hàng thuộc danh mục thiết yếu này, cụ thể như sau:
1. Cơ chế điều hành giá xăng dầu linh hoạt hơn
1.1. Rút ngắn thời gian điều hành giá xăng dầu: được thực hiện 1 tuần 1 lần vào ngày thứ Năm, thay vì 10 ngày 1 lần vào các ngày 01, 11 và 21 như quy định tại Nghị định 95.
1.2. Rút ngắn thời gian điều hành các yếu tố hình thành giá cơ sở:
a. Thời gian Bộ Tài chính rà soát, điều chỉnh chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam hoặc từ các nhà máy lọc dầu trong nước về cảng được rút ngắn thành 3 tháng/ lần thay vì quy định 6 tháng/ lần;
b. Trường hợp trong tháng thực hiện mà chi phí thực tế hợp lý, hợp lệ đưa xăng dầu từ nước ngoài về cảng Việt Nam hoặc từ các nhà máy lọc dầu trong nước về cảng biến động với biên độ trên 100%, Bộ Tài chính báo cáo Thủ tướng Chính phủ điều chỉnh thời gian rà soát và công bố các khoản chi phí phù hợp;
2. Thương nhân được làm đại lý bán lẻ xăng dầu cho tối đa 03 doanh nghiệp kinh doanh/ phân phối xăng dầu
Nghị định 95 trước đây chỉ cho phép thương nhân làm đại lý bán lẻ xăng dầu cho một thương nhân phân phối xăng dầu hoặc đầu mối kinh doanh xăng dầu duy nhất. Tuy nhiên, Nghị định 80 mở rộng quyền của đại lý khi cho một thương nhân được ký hợp đồng làm đại lý bán lẻ xăng dầu cho tối đa ba (03) thương nhân phân phối xăng dầu/ thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu.
3. Quỹ bình ổn giá xăng dầu (“Quỹ bình ổn giá”) phải được phong tỏa tại ngân hàng và phải được báo cáo định kỳ về tình hình sử dụng cho cơ quan quản lý:
Quỹ bình ổn giá do các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu có nghĩa vụ trích lập và đóng vai trò như một công cụ hỗ trợ để giúp Nhà nước điều tiết, bình ổn giá bán xăng dầu trong nước (không để giá xăng tăng cao và tác động tiêu cực đến doanh nghiệp, người dân). Trước đây, Nghị định 95 quy định doanh nghiệp tự trích lập và tự quản lý quỹ này, đảm bảo bảo toàn số dư của Quỹ bình ổn giá. Tuy nhiên, quy định này không thực sự chặt chẽ và cũng không có cơ chế giám sát việc thực thi. Do vậy, Nghị định 80 đã bổ sung các quy định như sau:
a. Yêu cầu Tài khoản Quỹ bình ổn giá phải được ngân hàng phong tỏa và chỉ được sử dụng vào mục đích trích lập và chi sử dụng Quỹ bình ổn giá theo thông báo điều hành xăng dầu của Bộ Công Thương;
b. Doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu có trách nhiệm lập và gửi đến Bộ Tài chính, Bộ Công thương:
(i). Báo cáo về tình hình thực hiện Quỹ bình ổn giá xăng dầu của tháng liền kề - được thực hiện định kỳ hàng tháng; và
(ii). Báo cáo kiểm toán độc lập chuyên đề về Quỹ bình ổn giá xăng dầu - được thực hiện định kỳ 06 tháng/lần.
c. Khi thực hiện việc cấp mới Giấy xác nhận đủ điều kiện làm thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu hết hiệu lực thi hành, doanh nghiệp phải cung cấp văn bản chứng minh thực hiện đầy đủ nghĩa vụ về trích lập, chi sử dụng, kết chuyển Quỹ bình ổn giá.
d. Thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu đã bị xử phạt vi phạm hành chính nhưng tái phạm nhiều lần đối với hành vi vi phạm về trích, lập, chi sử dụng, kết chuyển Quỹ bình ổn giá thì có thể bị xem xét tạm dừng kinh doanh xăng dầu tối đa 60 ngày và tối thiểu 30 ngày hoặc thu hồi Giấy xác nhận đủ điều kiện làm thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu.
4. Quy định bổ sung và cụ thể hoá các trường hợp bị thu hồi Giấy phép kinh doanh trong lĩnh vực xăng dầu
Nghị định 80 bổ sung, sửa đổi và quy định rõ ràng, cụ thể các trường hợp sau đây sẽ bị xem xét thu hồi Giấy phép kinh doanh trong lĩnh vực xăng dầu (Giấy xác nhận đủ điều kiện làm thương nhân (+) đầu mối kinh doanh xăng dầu; (+) phân phối xăng dầu; (+) đại lý bán lẻ xăng dầu; (+) Giấy chứng nhận cửa hàng đủ điều kiện bán lẻ xăng dầu), cụ thể như sau:
a. Thương nhân không tiếp tục kinh doanh trong lĩnh vực xăng dầu và có văn bản gửi cơ quan nhà nước có thẩm quyền (Bộ Công thương/Sở Công thương) đề nghị thu hồi giấy xác nhận/giấy chứng nhận đã được cấp.
b. Thương nhân ngừng thực hiện toàn bộ hoạt động kinh doanh xăng dầu trong thời gian từ 90 ngày trở lên hoặc từ 30 ngày trở lên đối với thương nhân là đại lý bán lẻ xăng dầu.
c. Thương nhân bị giải thể, phá sản theo quy định pháp luật.
d. Thương nhân không thực hiện đủ tổng nguồn xăng dầu tối thiểu được Bộ Công Thương giao trong hai (02) năm liên tiếp;
e. Thương nhân vi phạm quy định về điều kiện đối với thương nhân kinh doanh xăng dầu và không khắc phục vi phạm trong thời gian chín mươi (90) ngày kể từ ngày ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính.
f. Thương nhân vi phạm quy định về dự trữ xăng dầu bắt buộc tối thiểu và không khắc phục vi phạm trong thời gian chín mươi (90) ngày kể từ ngày ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính.
g. Thương nhân đang bị xử lý vi phạm mà tái phạm quy định về bảo đảm số lượng, chất lượng xăng dầu lưu thông trên thị trường, vi phạm quy định về tăng, giảm giá bán xăng dầu và các quy định của pháp luật về chất lượng.
h. Thương nhân thực hiện tổ chức lại doanh nghiệp (chia, hợp nhất, sáp nhập, chuyển đổi hình thức hoặc không tiếp tục làm thương nhân kinh doanh trong lĩnh vực xăng dầu) khiến doanh nghiệp không đáp ứng các điều kiện kinh doanh tương ứng.
i. Thương nhân tái phạm nhiều lần đối với hành vi vi phạm trong việc lập, sử dụng Quỹ bình ổn giá.
Nghị định 80 có hiệu lực thi hành kể từ ngày 17/11/2023./.
Bình luận: